WSPOMNIENIE

Prof. dr hab. inż. Włodzimierz Kalita

profesor nadzwyczajny Politechniki Rzeszowskiej

(1933-2014)

Profesor Włodzimierz Kalita urodził się 11 września 1933 we Wrzawach, w małej miejscowości położonej w widłach Wisły i Sanu. Zmarł w dniu 29 listopada 2014.

Był człowiekiem, który pozostanie w naszej pamięci jako osoba nierozerwalnie związana z Politechniką Rzeszowską. Pracę w niej rozpoczął i kontynuował nieprzerwanie do chwili śmierci, od 1 września 1965 r., to jest od daty powstania niegdysiejszego Wydziału Elektrycznego. Na uczelnię przyszedł z przemysłu, z Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL w Mielcu, po 8 latach spędzonych tam bezpośrednio po zakończeniu studiów na Wydziale Łączności Politechniki Wrocławskiej. Działalność naukowo-dydaktyczną rozpoczął na tworzącym się Wydziale Elektrycznym ówczesnej rzeszowskiej Wyższej Szkoły Inżynierskiej, jako starszy asystent w Zakładzie Elektrotechniki, który tworzył wówczas jednozakładowy Wydział. To tam powstawały zręby dzisiejszej elektroniki na obecnym Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Rzeszowskiej. Pracę rozpoczynał od własnoręcznie przygotowywanych zestawów ćwiczeniowych, będące bazą dla pierwszego laboratorium elektronicznego. W rok później objął kierownictwo jednego z pięciu zespołów przedmiotowych - zespołu automatyki, elektroniki i telemechaniki. Początki Jego badań naukowych skoncentrowane były w dwóch zasadniczych obszarach: technologii hybrydowych mikroelektronicznych układów grubowarstwowych oraz sterowania obiektami o parametrach rozłożonych. Tematyka badań została ujęta w 1969 r. w programach centralnie sterowanych Problemów Węzłowych, a następnie w Programie Rządowym PR-3. W tym czasie w kierowanym przez prof. W. Kalitę zespole została opracowana konstrukcja przepływowego pieca tunelowego oraz precyzyjna, półautomatyczna sitodrukarka EAT-1. Została ona wykonana w kilkunastu egzemplarzach na potrzeby instytutów naukowych i zakładów przemysłowych. W okresie tym podjął także kompleksowe prace badawcze dotyczące termicznych warunków pracy mikroukładów, determinujących stabilność parametrów w trudnych warunkach pracy, szczególnie przy dużych obciążeniach środowiskowych. Zagadnienia te były przedmiotem obronionej w 1972 roku na Politechnice Gdańskiej pracy doktorskiej pt. „Wpływ rozkładów temperaturowych na odwracalne i nieodwracalne zmiany parametrów mikroukładów grubowarstwowych”. Po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych koncentrował się na badaniach związanych z termokinetyką mikroukładów hybrydowych, obejmującą w szczególności ich charakterystykę termiczną, z uwzględnieniem zróżnicowanych procesów wymiany ciepła w wyodrębnionych obszarach.

W latach 1973-1982 był kierownikiem Zakładu Automatyki i Elektroniki, a w okresie 1982-2013 Zakładu Układów Elektronicznych, przekształconego  następnie w Zakład Systemów Elektronicznych i Telekomunikacyjnych. Stopień doktora habilitowanego nauk technicznych z zakresu elektroniki, uzyskał w roku 1992 na Wydziale Elektrofizyki Politechniki Lwowskiej, na podstawie rozprawy pt. „Projektowanie i technologia grubowarstwowych mikroukładów hybrydowych, przeznaczonych do pracy w trudnych warunkach eksploatacyjnych”. Po habilitacji kontynuował badania dynamicznych stanów temperaturowych w mikroukładach hybrydowych oraz był inicjatorem podjęcia prac w obszarze kompatybilności elektromagnetycznej w mikroukładach hybrydowych - obejmujących zagadnienia sprzężeń i przesłuchów międzyelementowych, propagacji sygnałów zaburzających, lokalizację ich źródeł oraz niezwykle istotne problemy odporności mikroukładów na zaburzenia, zarówno przewodzone, jak też promieniowane.

Działalność zespołu Prof. Kality zawsze była bardzo silnie ukierunkowana na badania stosowane i ich aplikacje wynikające z potrzeb - głównie lokalnego - przemysłu lotniczego, motoryzacyjnego i oświetleniowego. Efektem tych działań było ponad 20 opracowań wdrożonych do praktyki przemysłowej lub badawczej, wiele uzyskanych patentów, jak również dynamiczny rozwój kadry naukowej. Czynnie uczestniczył w realizacji 58 projektów KBN, MNiSW, NCBiR, jak też na rzecz przemysłu. Profesor Kalita był autorem lub współautorem 306 prac publikowanych, 6 monografii, 2 skryptów, 17 patentów oraz 205 komunikatów konferencyjnych. W obszarze kształcenia kadry naukowej profesor był promotorem siedmiu zakończonych przewodów doktorskich (w tym dwóch poza granicami Polski).

Był inicjatorem szerokiej współpracy naukowo-badawczej, obejmującej również aspekty dydaktyczne, z wieloma uczelniami zagranicznymi - w tym wieloletniej - z najbliższymi terytorialnie uczelniami tj., z Uniwersytetem Technicznym w Koszycach, Politechniką Lwowską i wyższymi niemieckimi szkołami zawodowymi w Zwickau i Soest.

Zwieńczeniem zawodowej kariery Profesora W. Kality było otwarcie w dniu 25 listopada 2013 r. zespołu supernowoczesnych laboratoriów badawczych, zbudowanych i wyposażonych za kwotę blisko 25 mln zł, pozyskanych głównie ze środków unijnych oraz przyznanie Mu przez prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej tytułu profesora w dniu 19 lutego 2014 r.

Za osiągnięcia w działalności naukowej i organizacyjnej na rzecz nauki został nagrodzony wieloma odznaczeniami i nagrodami. Do najważniejszych należy zaliczyć: tytułu doktora h.c. przyznany przez Uniwersytet Techniczny w Koszycach w 2003 r., Krzyż Oficerski OOP, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Zasłużony dla Politechniki Rzeszowskiej oraz wiele nagród Rektora I, II i III stopnia (indywidualnych i zespołowych).

WSPOMNIENIE

Prof. dr hab. Stanisław Apanasewicz

(1936-2014)

Stanisław Apanasewicz urodził się 6. stycznia 1936 roku we wsi Kamień, w powiecie Wilejka (obecnie na terenie Białorusi). Po wojnie Jego rodzina przeniosła się do Giżycka. Po ukończeniu liceum rozpoczął studia  na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu na kierunku matematyka, które następnie kontynuował na Uniwersytecie Warszawskim specjalizując się w mechanice ośrodków ciągłych. Po uzyskaniu magisterium w 1959 roku rozpoczął pracę w Instytucie Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku.

W początkowym okresie swojej działalności naukowej zajmował się głównie zagadnieniami z zakresu mechaniki płynów i gazodynamiki. W 1962 roku przeprowadził się do Łodzi, gdzie założył rodzinę. Tam Jego zainteresowania naukowe skierowały się w stronę teorii pola elektromagnetycznego. Rozwijał je w Ośrodku Badań Rozwojowych przy zakładach ELSTER i następnie w Instytutcie Elektrotechniki, Rozprawę doktorską obronił na Uniwersytecie Łódzkim w 1965 roku. W międzyczasie został ojcem czwórki dzieci – dwóch synów i córek bliźniaczek. Naukowym zwieńczeniem tego okresu było uzyskanie w 1979 r. stopnia doktora habilitowanego. W tym też roku przeniósł się wraz z rodziną do Rzeszowa, gdzie już do końca życia prowadził swoje badania na Politechnice Rzeszowskiej. Tu po rozpoczęciu pracy objął kierownictwo Zakładu Matematyki, a następnie zastępcy dyrektora Instytutu Elektrotechniki. W 1984 roku zorganizował Zakład Elektrodynamiki, który dziesięć lat później połączył się z Zakładem Maszyn Elektrycznych, tworząc pod Jego kierownictwem Zakład Elektrodynamiki i Układów Elektromaszynowych. W 1997 roku uzyskał tytuł profesora. Stanowisko kierownika KEiUE piastował do 2006 r. W międzyczasie pełnił też na Wydziale funkcję Prodziekana ds. dydaktyki.

Dorobek naukowy Profesora Apanasewicza to ok. 120 publikacji i opracowań naukowych,  2 monografie i 2 skrypty. Większość z Jego prac dotyczyła zagadnień elektrodynamiki i mechaniki ośrodków ciągłych. Specjalizował się głównie w analitycznych i pół-analitycznych metodach rozwiązywania różnego rodzaju zagadnień fizyki matematycznej. Ma w tej dziedzinie wiele oryginalnych i bardzo ciekawych osiągnięć. Ponadto był promotorem pięciu prac doktorskich oraz kilkudziesięciu inżynierskich i magisterskich. Zaskarbił sobie wdzięczność wielu młodych adeptów nauki, którym wydatnie pomógł w ich karierach.

Wykłady Profesora Apanasewicza zawsze wyróżniały się bardzo wysokim poziomem pod względem matematycznym. Wobec studentów był życzliwy i wyrozumiały, ale też i wymagający. Egzaminy u Profesora uchodziły za jedne z najtrudniejszych w całym toku studiów i studenci podchodzili do nich ze szczególnym respektem. Nieszablonowa i barwna osobowość Profesora oraz jego nietypowe, zaskakujące pytania, sprawiły, że z latami narosło wokół Niego szereg popularnych wśród studentów anegdot. Jedna z jego studentek, a później bliska współpracownica, wspomina np. jak przed egzaminem jej koledzy próbowali wypytać adiunkta prowadzącego ćwiczenia, jakie pytania Profesor będzie zadawał. Ten odpowiedział żartem, że tego o co będzie pytał Profesor Apanasewicz na egzaminie w żaden sposób nie da się przewidzieć. „Ale może mógłby pan nam zdradzić jakiegoś specjalnego konika Pana Profesora?” – padło pytanie. „Ależ proszę państwa, on ma ich całą stadninę!” – odparł prowadzący.

Egzamin u Profesora można było jednak zdać w innym trybie, rozwiązując spokojnie w domu lub akademiku jedno z tzw. „zadań specjalnych”. Były to jednak przeważnie zadania bardzo trudne, o których Profesor mawiał półżartem, że sam nie jest pewien, czy by sobie z nimi poradził. Zdarzyło się, że jeden ze studentów zdecydował się na taki sposób zaliczenia egzaminu, licząc na pomoc swojego znajomego pracującego na innej uczelni. Ten, po stwierdzeniu, że zagadnienie wykracza poza jego kompetencje przekazał je koledze, a tamten jeszcze dalej. W ten sposób zadanie to zawędrowało podobno aż do Poznania, gdzie ktoś lepiej zorientowany w temacie poradził, żeby zwrócić się do „takiego jednego profesora z Rzeszowa, który świetnie zna się na takich problemach i z pewnością pomoże. Nazywa się Stanisław Apanasewicz”…

Prywatnie Profesor był osobą pogodną, z dużym poczuciem humoru i dystansem do swojej osoby. Pamiętne jest zdarzenie, gdy jeden z Jego dyplomantów pochodzący z jednego z krajów arabskich po obronie pracy magisterskiej podarował mu kefię (tradycyjne arabskie nakrycie głowy). Profesor nałożył ją sobie na głowę i, oznajmiając, że musi się udać do dziekanatu, wyszedł na wypełniony studentami korytarz. Gwar na korytarzu w jednej chwili ucichł i dało się słyszeć tylko kroki Profesora. Dopiero gdy zszedł piętro niżej na korytarzu wybuchnął gromki śmiech.

Innym razem oznajmił uroczyście swoim współpracownikom, że oto poprzedniego dnia osiągnął swój największy życiowy sukces dydaktyczny i dodał, że jest z niego bardzo dumny. Następnie zaproponował obecnym zabawę w dwadzieścia pytań, żeby spróbowali sami odgadnąć co to za sukces. Po rozstrzygnięciu zagadki okazało się, że było nim … nauczenie kota sąsiadów podawania łapy.

Profesor Apanasewicz znany był też z niezwykłej prostolinijności. Zawsze mówił wprost to co myśli, czym czasem nawet szokował otoczenie. Był również świetnym erudytą, poza naukami ścisłymi żywo interesował się filozofią, religią, historią i polityką. Zapamiętamy Go jako człowieka o niepowtarzalnej osobowości, znakomitego uczonego o wielu pasjach, niezastąpionego mistrza i przyjaciela.

WSPOMNIENIE

Dr hab. inż. Jerzy Bajorek

profesor nadzwyczajny Politechniki Rzeszowskiej

(1947-2013)

W dniu 4 maja 2013 r. zmarł w Rzeszowie dr hab. inż. Jerzy Bajorek profesor nadzwyczajny Politechniki Rzeszowskiej, znacząca postać Wydziału Elektrotechniki i Informatyki i całej Uczelni. Dziekan trzech kadencji i prorektor w kadencji 1996 – 1999, kierownik Zakładu Podstaw Elektrotechniki i Informatyki (wcześniej Zakładu Elektrotechniki Teoretycznej) w latach 1991–2011. Jerzy Bajorek urodził się 1 stycznia 1947 r. w Sandomierzu. Kilka lat później rodzina przeprowadziła się do Jasła, gdzie w 1961 r. ukończył szkołę podstawową oraz w 1965 r. liceum ogólnokształcące. Po zdaniu egzaminu maturalnego studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tytuł zawodowy magistra fizyki uzyskał w 1970 r. Bezpośrednio po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim rozpoczął pracę w Politechnice Rzeszowskiej w Zakładzie Elektrotechniki Teoretycznej kierowanym przez doc. dr inż. Irenę Kuzorę. Równolegle podjął studia inżynierskie na Wydziale Elektrycznym Politechniki Rzeszowskiej, które ukończył z tytułem zawodowym inżyniera w 1972 r. W 1975 r. uzyskał stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk technicznych, dyscyplinie elektrotechnika, nadany przez Radę Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej, natomiast stopień naukowy doktora habilitowanego, także w dyscyplinie elektrotechnika nadała profesorowi Jerzemu Bajorkowi Rada Wydziału Elektrotechniki, Automatyki i Elektroniki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w 1986 roku. W Zakładzie Elektrotechniki Teoretycznej początkowo pracował jako asystent (1970-1975), przechodząc później kolejne stanowiska: adiunkta (1976-1987), docenta (1988-1990) i profesora nadzwyczajnego (1990-2013). Jako kierownik Zakładu Podstaw Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Rzeszowskiej wszystkie obowiązki wykonywał perfekcyjnie i posiadał nieocenioną umiejętność kierowania zespołem. Dzięki takiej postawie możliwa była m.in. wieloletnia współpraca z Międzynarodowym Centrum Badań Wyładowań Atmosferycznych należącym do Uniwersytetu Florydzkiego w Gainesville w USA oraz współpraca z Uniwersytetem w Dortmundzie.  Podstawowe zainteresowania naukowe profesora Jerzego Bajorka to zagadnienia kompatybilności elektromagnetycznej dotyczące głównie przepięć atmosferycznych i modelowania matematycznego w obszarze elektrotechniki teoretycznej. W pracach tych pełnił kluczową rolę w zespole złożonym z pracowników Zakładu Podstaw Elektrotechniki i Informatyki oraz Katedry Energoelektroniki i Elektroenergetyki. Opublikował ponad 80 artykułów w czasopismach o zasięgu międzynarodowym i krajowym oraz w materiałach konferencyjnych. Odbył szereg staży naukowych oraz przemysłowych w kraju i za granicą, miedzy innymi w Katedrze Teoretycznych Podstaw Elektrotechniki Politechniki Leningradzkiej w 1982 r., Krakowskiej Fabryce Kabli i Instytucie Elektroenergetyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w 1983 r., Katedrze Elektrotechnologii Uniwersytetu Technicznego w Bratysławie i Instytucie Naukowym Kabli i Izolatorów w Bratysławie w 1987 r., Rzeszowskim Zakładzie Energetycznym w 1988 r. Był cenionym nauczycielem i wychowawcą młodych pokoleń nauczycieli akademickich i studentów. Sprawował funkcję kierownika studiów doktoranckich w dyscyplinie elektrotechnika. Wypromował 3 doktorów nauk technicznych i ponad 120 magistrów i inżynierów, recenzował 16 przewodów doktorskich i wydał kilka oryginalnych skryptów dla studentów. Przez szereg lat współpracował z Wyższym Seminarium Duchownym w Rzeszowie prowadząc z klerykami zajęcia praktyczne z informatyki. Jako prorektor Politechniki Rzeszowskiej zorganizował grupę osób z Zakładu Elektrotechniki Teoretycznej, która opracowała programy wspomagające pracę dziekanatów wydziałów oraz Działu Nauczania. Były to pierwsze programy powszechnie zastosowane w Politechnice Rzeszowskiej. Z Jego dużym udziałem powołano grupę informatyków, którą w późniejszym okresie przekształcono w jednostkę pn. Uczelniane Centrum Informatyzacji. Grupa ta przyczyniła się do uruchomienia Uczelnianej i Miejskiej Sieci Komputerowej. Profesor Jerzy Bajorek był redaktorem naczelnym zeszytów naukowych Politechniki Rzeszowskiej, seria: Elektrotechnika, członkiem Sekcji Teorii Elektrotechniki Komitetu Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk, członkiem Sekcji Wielkich Mocy i Wysokich Napięć Komitetu Elektrotechniki PAN, przewodniczącym Zarządu Oddziału Rzeszowskiego Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej (2000-2002), sekretarzem naukowym Polskiego Komitetu Ochrony Odgromowej. Za swą działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną otrzymał wiele wyróżnień i odznaczeń, z których do najważniejszych należy zaliczyć: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski  ( 2011), Złoty Krzyż Zasługi (1997), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1993), Złota Odznaka Honorowa Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej (2011), Medal imienia Profesora Stanisława Fryzego (Stowarzyszenie Elektryków Polskich) w 2010r, Złota Odznaka Honorowa Stowarzyszenia Elektryków Polskich (2006), Srebrna Odznaka Honorowa Stowarzyszenia Elektryków Polskich (1994). Profesor Jerzy Bajorek był człowiekiem skromnym i uczciwym, a jednocześnie niezwykle pracowitym i uczynnym, cenionym zarówno przez studentów, jak i współpracowników. Straciliśmy wielkiego naukowca i nauczyciela akademickiego, współpracownika, życzliwego kolegę i przyjaciela, który wniósł znaczący wkład w rozwój Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza.